Harlingers en hun wapenborden

Verhaal

In Harlingen zijn er tussen 1740 en 1910 maar liefst veertien wapenborden geschilderd. In het Hannemahuis zijn acht daarvan permanent tentoongesteld.

Bestuurders van instellingen in Harlingen lieten in de achttiende en negentiende eeuw trots hun wapens afbeelden op grote schilderijen. Sommigen hadden al generaties lang een familiewapen, anderen lieten er speciaal een maken. Met de familiewapens op deze wapenborden werd het belang van de betreffende personen onderstreept. De wapenborden werden gemaakt voor vier bestuursorganen in de stad: de voogden en voogdessen van het stadsweeshuis, de officieren van de dienstdoende schutterij, de diakenen van de Gereformeerde en later Hervormde Kerk, en de voogden van de algemene armen. Totaal gaat het om ongeveer vijfhonderd (familie)namen.

De afgelopen jaren is onderzoek gedaan naar de personen achter de wapens, waardoor een goed beeld is ontstaan wat voor soort mensen in de besturen zaten. ‘Bijvangst’ was ook inzicht in de uitgeoefende beroepen, gezinssamenstelling en mate van kindersterfte. Een deel van de wapens gaat terug op de heraldische tradities, maar velen hadden geen familiewapen en lieten er voor de gelegenheid een maken. Dat leidde tot bijzonder interessante en soms aandoenlijke afbeeldingen, waarbij vaak een verwijzing naar het uitgeoefende beroep te vinden is.

In dit boek bieden Dirk Zeilmaker en Kees Kuiken een compleet overzicht van de wapens en de achtergrond van de personen aan wie ze toebehoorden. Onmisbaar voor wie belang stelt in heraldiek en genealogie, maar ook voor historisch geïnteresseerden in Harlingen.

=========

De wapenborden geven een goed beeld van de 'vervalperiode' van de heraldiek. Vooral op de laat 18e eeuwse en 19e eeuwse schilden komen veelvuldig 'landschapjes', stadsgezichten of interieurs van winkels en huizen voor als wapen. Ook worden regelmatig bijzondere 'rangkronen' gebruikt, zoals meerdere koninklijke en een keizerlijke kroon.

In het boek worden de wapens van telgen van een familie, die verspreid over de borden staan, bijeengebracht. Hierdoor is ook goed de (stijl-)ontwikkeling van individuele wapens te volgen.

Dit boek is verschenen ter geleide van een tentoonstelling in het museum Hannemahuis in Harlingen, waarin alle veertien borden uit de periode 1740-1910 bij elkaar te zien waren van 10 november 2024 tot 22 februari 2025.