Van heks tot mens

Eetstoornissen in perspectief geplaatst

Plot

RECENSIE

Eeuwenlang is anorexia omgeven geweest door mythes, misverstanden en verkeerde aannames. Ook vandaag de dag blijft het een aandoening die vaak verkeerd begrepen wordt, met diepgaande gevolgen voor de manier waarop mensen met anorexia worden benaderd en behandeld. In Van heks tot mens nemen Dr. Martine Delfos en Liesbeth Libbers de lezer mee op een indringende reis van geschiedenis naar wetenschap, met als doel dat mis-begrijpen eindelijk recht te zetten.
Het boek getuigt van een indrukwekkende inspanning. Vooral het eerste hoofdstuk, waarin de historische wortels van eetstoornissen worden blootgelegd, is diepgravend en overtuigend. Het laat zien hoe culturele denkbeelden over vrouwelijkheid, lichamelijkheid en controle onze blik op anorexia eeuwenlang hebben gevormd. Ook het derde hoofdstuk, waarin recente wetenschappelijke inzichten rond onder andere auto-immuunprocessen aan bod komen, is goed onderbouwd en laat zien hoeveel potentieel er nog schuilt in het verder openbreken van het biomedische perspectief op eetstoornissen.
Toch roept het boek ook vragen op, met name in het tweede hoofdstuk. Daar stellen de auteurs voor om de toevoeging 'nervosa' los te laten, omdat die volgens hen de focus te veel op psychologische en psychiatrische oorzaken heeft gelegd – oorzaken die, zo stellen zij, tot op heden onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd zouden zijn. Hoewel dit een interessante en vernieuwende insteek is, blijft de onderbouwing soms wat eenzijdig. Zo wordt weinig aandacht besteed aan de bestaande evidentie voor psychologische factoren en wordt de huidige behandelpraktijk soms te simplistisch voorgesteld – alsof die vooral uit (dwang)voeding zou bestaan. In werkelijkheid omvat behandeling vaak veel meer: motivatiegerichte zorg, samenwerking met familie, aandacht voor de functies van de eetstoornis en een integratieve aanpak waarin zowel lichaam als geest worden meegenomen.
Wat Van heks tot mens echter bijzonder maakt, is dat het niet enkel een academische analyse is, maar ook een geëngageerd pleidooi voor een eerlijker en dieper perspectief op anorexia. Delfos en Libbers willen het denken over deze complexe aandoening fundamenteel bijsturen. Voor professionals, betrokkenen en mensen die zelf met anorexia worstelen, biedt dit boek dan ook waardevolle inzichten – zelfs als je het niet over alles met de auteurs eens bent.
Kortom, Van heks tot mens is een ambitieus en betekenisvol boek dat met kennis van zaken én bevlogenheid is geschreven. Het legt oude denkkaders bloot, daagt gevestigde ideeën uit en opent ruimte voor nieuwe vragen. En dat alleen al maakt het een belangrijke bijdrage aan het voortdurende gesprek over hoe we anorexia begrijpen – en behandelen.

Bespreking Els